Deel 4

Angst

 Als het trauma veroorzaakt is door menselijk handelen, spreken we van gruweldaden of wreedheden. Traumatische gebeurtenissen vernietigen de normale patronen van zorg en zorgzaamheid die bij mensen een gevoel van zeggenschap, verbondenheid en zinvolheid doen ontstaan.

 Een normale reactie van een mens op gevaar bestaat uit het activeren van een complex verdedigingssysteem, zowel in de geest als het lichaam. Het zenuwstelsel wordt geprikkeld waardoor adrenaline wordt geproduceerd en in een alarmtoestand raakt. Aandacht wordt onmiddellijk op de situatie gericht. Er treedt een wijziging op in de waarneming: mensen die in gevaar verkeren zijn vaak in staat honger, vermoeidheid of pijn te negeren. Tot slot roept gevaar hevige vrees en boosheid op. Hieruit volgt dan vecht of vlucht gedrag.

 Dit hele systeem raakt ontregeld als men niet kan vechten en/of vluchten. Bij kinderen is dit veel vaker voorkomend dan bij volwassen. (kinderen hebben immers veel minder mogelijkheden en zijn vaak afhankelijk van hun dader(s)) De ontregeling heeft tot gevolg dat men blijft reageren terwijl het gevaar inmiddels geweken is. Het leidt zelfs tot blijvende verandering in het natuurlijke afweersysteem, het gevoelsleven, het cognitief vermogen en het geheugen.

 Het verband tussen de traumatische symptomen en hun oorzaak gaat vaak verloren, waarna de symptomen een eigen leven gaan leiden. Men noemt dat fragmentatie. Het valt uiteen in losse stukjes die geen verband met elkaar lijken te hebben. De vele symptomen van posttraumatische stress stoornis kan men onderverdelen in drie hoofdcategorieën:

• Hyper-activering. (volgens mij worden deze mensen vaak benoemd als zijn zij manisch)
• Dwangmatige herbeleving.
• Vervlakking. (wat volgens mij kan leiden of zelfs aangezien wordt als depressie)

Hyper-activering is een toestand van permanente alarmfase, alsof het gevaar elk moment kan terugkeren. 

Ook fysiologisch gaat dat door. 

Dit leidt tot geïrriteerd reageren op kleine provocaties 

(soms niet eens nodig dat je wordt geprovoceerd), ronduit agressief gedrag, 

slecht slapen, schrikreacties, nachtmerries. 

De staat van alertheid gaat dag en nacht door. Deze verschijnselen belemmeren de aanpassing aan een veilig en geborgen bestaan. Traumatische gebeurtenissen schijnen een her-conditionering van het menselijk zenuwstelsel te bewerkstelligen. (zelf dacht ik aan dat ik mij gehersenspoeld voelde, tegenwoordig spreek ik van red bull-effect)

 Dwangmatige herbeleving terwijl het gevaar is geweken beleven getraumatiseerde mensen de gebeurtenis(sen) steeds weer opnieuw, alsof die zich ook heden nog voordoen. Alsof de tijd stil is blijven staan ten tijde van trauma. Het gruwelijke moment wordt in een abnormale herinneringsvorm vastgelegd, die spontaan tot het bewustzijn doordringt. Flash back  in wakkere staat en slapend in de vorm van nachtmerries. Ook kunnen kleinigheden herinneringen oproepen, triggeren wordt dat genoemd. Vaak ben je je daar zelf niet eens bewust van. Het kan gaan om een geluid, een geur.  

In deze vorm van herbeleven zit geen enkele structuur, 

geen chronologische volgorde, 

zoals dat voor andere mensen met herinneringen wel is. 

Dat maakt dat er voor slachtoffer, 

geen touw aan vast te knopen is. 

Herbeleven gaat met dezelfde intense emoties gepaard als tijdens de oorspronkelijke gebeurtenis. 

Angst en woede wisselen elkaar af. 

Geen gewone vrees of boosheid omdat er een andere oorzaak aan ten grondslag ligt, die vaak niet meer bewust wordt ervaren.

 Vervlakking ontstaat uit je moeten overgeven omdat je totaal machteloos bent. Om toch te ontsnappen zonder dat je kunt vluchten zoek je een uitweg binnen je geest, binnen het bewustzijn. Ook bij dieren zie je dat. Verstijven van angst. Verlamd voelen.

Paradoxaal genoeg, 

roept het niet alleen woede en angst op maar ook afstandelijke kalmte, 

waardoor de pijn naar de achtergrond wordt gedrongen. 

Vele slachtoffers geven aan in soort trance te raken, 

uit zichzelf te treden, 

alsof je op een afstandje toekijkt, 

met onverschilligheid en emotionele afstand. 

Het is een geluk bij een ongeluk, 

een bescherming tegen de ondraaglijke pijn. 

Bij structureel misbruik zijn slachtoffers in staat zichzelf te hypnotiseren om aan de ellende te ontsnappen. 

Ook gebeurt er iets met het tijdsbesef, alles lijkt zich in slow-motion af te spelen.

 Of men heeft enorme gaten in het geheugen.

 Eenmaal weer in de ‘gewone wereld’ zonder intensief te zijn behandeld, zonder vaak te weten waarom je dit zo voelt en waarom je gedrag zo extreem overkomt, maakt de angst nog groter. Je bent uitgestoten uit de veiligheid van de groep. Het is bijna onmogelijk na langdurig misbruik weer aansluiting te vinden bij mensen die dat niet hebben meegemaakt. Vaak gaat dus het traumatische effect door. Word je totaal op jezelf teruggeworpen en strijd je tegen een onzichtbare vijand. 

 Ik wist, na mijn tijd in de instelling waar ik misbruikt ben en getuige ben geweest, dat andere kinderen werden misbruikt, dat ik niet ‘zomaar’ weer naar school kon en in een gastgezin meedraaien. Ik voelde dat ik het niet kon, dat het voor mij, voor de kinderen op school en het gezin waar ik woonde, niet goed was, maar kon nooit uitleggen waarom. De geschiedenis was vergeten.

 Dit maakt je angstig, niet alleen voor andere mensen en gebeurtenissen maar meer nog voor jezelf. Je vertrouwt jezelf niet, je zoekt constant naar de reden waarom je je zo anders voelt. Je bent bang fouten te maken, die je duur te staan komen. Je krijgt te horen dat je maar gewoon moet doen, je niet moet aanstellen, niet moet denken dat je iets bijzonders bent. Heb je tijdens het misbruik nog jezelf waar je op bouwt, eenmaal voorbij het misbruik, verlies je vaak jezelf ook nog.